Działalność gospodarcza czy zarządzanie majątkiem prywatnym? NSA rozstrzyga w sprawie podatku dochodowego

W dniu 25 lutego 2025 r. Naczelny Sąd Administracyjny wydał ważny wyrok (sygn. II FSK 823/22), który ponownie rzuca światło na problematykę granicy między zarządzaniem majątkiem prywatnym a prowadzeniem działalności gospodarczej w kontekście podatku dochodowego od osób fizycznych. Sprawa dotyczyła podatniczki, która w latach 2014–2016 dokonała kilku transakcji kupna i sprzedaży mieszkań, osiągając z tego tytułu znaczny zysk. Organy podatkowe uznały, że jej działania miały charakter działalności gospodarczej, co oznaczało inną kwalifikację podatkową i skutkowało koniecznością zapłaty zaległego podatku.

 Spis treści

  1. Kluczowe zagadnienia sporne
  2. Przedawnienie i instrumentalne postępowanie karne
  3. Działalność gospodarcza czy nie?
  4. Kwestie dowodowe i prawa procesowe
  5. Znaczenie wyroku
  6. Podsumowanie

Kluczowe zagadnienia sporne

Spór dotyczył kilku fundamentalnych kwestii:

  1. Czy działania podatniczki mieściły się w ramach zarządzania majątkiem prywatnym, czy też stanowiły działalność gospodarczą?
  2. Czy zobowiązania podatkowe za 2014 rok uległy już przedawnieniu?
  3. Czy wszczęcie postępowania karnego miało charakter instrumentalny i było obliczone wyłącznie na zawieszenie biegu przedawnienia?
  4. Czy organy podatkowe i sądy administracyjne dochowały zasad rzetelnego postępowania dowodowego oraz należycie wyjaśniły stan faktyczny?

Przedawnienie i instrumentalne postępowanie karne

Jednym z najpoważniejszych zarzutów skargi kasacyjnej było twierdzenie, że zobowiązania podatkowe za rok 2014 uległy już przedawnieniu. Pełnomocnik podatniczki wskazywał, że wszczęcie postępowania karnego skarbowego miało charakter czysto instrumentalny i miało jedynie na celu przerwanie biegu terminu przedawnienia.

NSA jednak nie podzielił tej argumentacji. Podkreślono, że postępowanie karne zostało wszczęte jeszcze przed upływem terminu przedawnienia i że podatniczce postawiono zarzuty, co przesądzało o rzeczywistym charakterze działań organów. Zawieszenie postępowania karnego po przedstawieniu zarzutów nie świadczy – zdaniem Sądu – o jego instrumentalnym charakterze.

NSA potwierdził, że działania organów były zgodne z przepisami art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej i skutecznie zawiesiły bieg przedawnienia.

Działalność gospodarcza czy nie?

Sednem sprawy było jednak to, czy działania podatniczki. należy uznać za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 5a pkt 6 ustawy o PIT, czy też były one jedynie przejawem zarządzania majątkiem prywatnym.

NSA podtrzymał ustalenia organów podatkowych i WSA w Rzeszowie. Sąd zwrócił uwagę na systematyczność, zorganizowany charakter i zarobkowy cel działań skarżącej. Podatniczka osobiście wyszukiwała lokale w złym stanie technicznym, finansowała ich remonty (często systemem gospodarczym), a następnie odsprzedawała je z zyskiem.

Fakt, że każda z czterech transakcji przyniosła realny zysk, a także sposób działania (wybór lokali, negocjacje, pozyskiwanie kredytów) wskazywały – zdaniem Sądu – jednoznacznie na wykonywanie działalności gospodarczej. Liczba transakcji nie była tu decydująca – istotne było spełnienie przesłanek określonych w art. 5a pkt 6, czyli zarobkowego, zorganizowanego i powtarzalnego charakteru działań.

Kwestie dowodowe i prawa procesowe

Skarga kasacyjna zarzucała również, że sądy i organy podatkowe nieprawidłowo oceniły materiał dowodowy, w szczególności zeznania świadków – siostry i byłego męża podatniczki. NSA nie podzielił tych zarzutów. Wskazano, że organy nie pominęły tych dowodów, lecz uznały je za niewiarygodne wobec ich sprzeczności z innymi ustaleniami faktycznymi. Twierdzenia świadków, że skarżąca kupowała mieszkania dla siebie, nie były – zdaniem Sądu – przekonujące, biorąc pod uwagę równoległe spłacanie innych kredytów oraz brak przesłanek wskazujących na zamiar długoterminowego zamieszkania.

Znaczenie wyroku

Wyrok NSA ma istotne znaczenie dla praktyki podatkowej i interpretacji pojęcia działalności gospodarczej w kontekście sprzedaży nieruchomości. Pokazuje on, że nawet niewielka liczba transakcji może być uznana za działalność gospodarczą, jeżeli zostaną spełnione określone przesłanki – w tym zarobkowy i zorganizowany charakter działań.

Jednocześnie wyrok podkreśla, że ocena przedawnienia zobowiązania podatkowego nie może być oderwana od realiów toczącego się postępowania karnego – samo jego wszczęcie, o ile uzasadnione, skutecznie przerywa bieg przedawnienia.

Podsumowanie

Opisana sprawa to kolejny przykład, w którym granica między zarządzaniem majątkiem a działalnością gospodarczą została zakwestionowana przez organy podatkowe i potwierdzona przez sądy. Dla podatników oznacza to konieczność dokładnej analizy skutków podatkowych wszelkich działań związanych z obrotem nieruchomościami. Z pozoru niewinne działania mogą – w świetle praktyki organów – zostać uznane za działalność gospodarczą, co pociąga za sobą istotne konsekwencje podatkowe i prawne.

/Autor

Należyta staranność w kontekście udziału w procederze karuzeli VAT-owskiej

Karuzela VAT-owska to jedno z najpoważniejszych i najczęściej spotykanych przestępstw podatkowych w Europie. Proceder ten polega na wyłudzaniu podatku VAT poprzez tworzenie fikcyjnych transakcji handlowych między firmami z różnych krajów Unii Europejskiej. Pomimo, że szczyt procederu karuzel podatkowych miał miejsce kilka lat temu, to jednak przedsiębiorcy nadal powinni dbać o swój interes i pilnować, aby nie zostać zamieszanym w nielegalny obrót towarami. W związku z tym, aby przeciwdziałać temu zjawisku, przedsiębiorcy muszą zachować szczególną staranność w prowadzeniu swojej działalności gospodarczej. W niniejszym artykule przyjrzymy się, czym jest należyta staranność w kontekście karuzeli VAT-owskiej oraz jak przedsiębiorcy mogą jej dochować.

Spis treści:

  1. Co to jest karuzela VAT-owska?
  2. Należyta staranność – co to oznacza?
  3. Jak dochować należytej staranności?
  4. Konsekwencje niedochowania należytej staranności
  5. Podsumowanie

Co to jest karuzela VAT-owska?

Karuzela VAT-owska to mechanizm, w którym kilka firm (często z różnych krajów) bierze udział w serii fikcyjnych transakcji handlowych mających na celu wyłudzenie podatku VAT. Schemat ten zazwyczaj wygląda następująco:

  1. Podmiot A (Producent):
    • Produkuje lub nabywa towar (np. elektronika, odzież) i sprzedaje go do Podmiotu B.
    • Transakcja odbywa się bez VAT (np. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów).
  2. Podmiot B (Dystrybutor):
    • Nabywa towar od Podmiotu A i sprzedaje go Podmiotowi C.
    • Na tej transakcji Podmiot B dolicza VAT i jest zobowiązany do odprowadzenia go do urzędów skarbowych.
    • Podmiot B nie płaci VAT-u, a zamiast tego znika z rynku, co czyni go „znikającym podatnikiem”.
  3. Podmiot C (Kolejny dystrybutor lub hurtownik):
    • Nabywa towar od Podmiotu B, płacąc VAT.
    • Podmiot C może sprzedać towar Podmiotowi D, ponownie doliczając VAT do transakcji.
  4. Podmiot D (Ostateczny nabywca):
    • Kupuje towar od Podmiotu C i może odzyskać VAT od urzędów skarbowych, twierdząc, że nabył go zgodnie z przepisami.
  5. Przywrócenie do Podmiotu A:
    • Po serii transakcji towar wraca do Podmiotu A lub innego podmiotu, a cały schemat powtarza się.
    • Podmiot C i D mogą być fikcyjne, a cały proces może być powtarzany wiele razy.

Należyta staranność – co to oznacza?

Należyta staranność to termin, który oznacza, że przedsiębiorca powinien dołożyć wszelkich starań, aby upewnić się, że jego działania są zgodne z prawem i nie przyczyniają się do nielegalnych działań. W kontekście karuzeli VAT-owskiej oznacza to, że przedsiębiorca musi podjąć odpowiednie kroki, aby sprawdzić wiarygodność swoich kontrahentów i transakcji.

Jak dochować należytej staranności?

  1. Weryfikacja kontrahentów:
    • Sprawdzenie, czy firma jest zarejestrowana w odpowiednich rejestrach (KRS, CEIDG).
    • Weryfikacja numeru VAT UE w systemie VIES.
    • Zebranie informacji na temat historii firmy, jej siedziby, zarządu oraz rzeczywistej działalności
    • Weryfikacja koncesji, pozwoleń na prowadzenie konkretnej działalności gospodarczej
    • Prawidłowa reprezentacja kontrahenta
    • Sprawdzenie czy kontrahent ma odpowiednie zaplecze techniczne i organizacyjne
  2. Dokumentacja transakcji:
    • Posiadanie pełnej dokumentacji dotyczącej transakcji (umowy, faktury, dokumenty transportowe).
    • Upewnienie się, że dokumenty są kompletne i zgodne z rzeczywistością.
  3. Analiza ekonomiczna transakcji:
    • Sprawdzenie, czy transakcja ma sens ekonomiczny i nie jest zbyt korzystna, aby była prawdziwa.
    • Zastanowienie się, czy warunki transakcji są typowe dla branży.
  4. Regularne audyty i szkolenia:
    • Przeprowadzanie regularnych audytów wewnętrznych w celu wykrycia nieprawidłowości.
    • Szkolenie pracowników w zakresie identyfikacji potencjalnych oszustw VAT-owskich.

Weryfikację informacji formalnych o kontrahencie (wpisanie do odpowiednich rejestrów, posiadanie koncesji, pozwoleń itd.) należy powtarzać w trakcie trwania relacji biznesowych, gdyż mogą one ulec zmianie w przypadku nieuczciwego partnera biznesowego.Przykład praktyczny

Załóżmy, że firma X, zajmująca się handlem elektroniką, nawiązuje kontakt z nowym kontrahentem, firmą Y, z innego kraju UE. Aby dochować należytej staranności, firma X powinna:

  1. Sprawdzić rejestrację firmy Y w systemie VIES i upewnić się, że posiada ważny numer VAT UE.
  2. Zgromadzić informacje o firmie Y, takie jak adres siedziby, dane zarządu oraz opinie innych klientów.
  3. Przeanalizować oferowaną cenę towaru – jeśli jest zbyt niska, należy zastanowić się, czy nie jest to próba oszustwa.
  4. Zachować wszystkie dokumenty dotyczące transakcji, w tym umowy, faktury i dokumenty przewozowe.

Konsekwencje niedochowania należytej staranności

Niedochowanie należytej staranności może prowadzić do poważnych konsekwencji, zarówno finansowych, jak i prawnych. Przedsiębiorca może zostać obciążony odpowiedzialnością za niezapłacony podatek VAT, a także może ponieść karę finansową. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego podatnicy nie mogą skorzystać z prawa do pomniejszenia podatku należnego o naliczony z faktur zakupowych, jeżeli w sposób rzetelny i staranny nie zweryfikowali kontrahenta, a same faktury nie dokumentowały rzeczywistych dostaw. (wyrok z NSA z 6 września 2022 r. sygn. I FSK 991/18). Nie można również zapomnieć, że firma może stracić reputację i zaufanie klientów oraz partnerów biznesowych. 

Podsumowanie

Dochowanie należytej staranności jest kluczowe dla przedsiębiorców, którzy chcą uniknąć uwikłania się w proceder karuzeli VAT-owskiej. Weryfikacja kontrahentów, staranna dokumentacja transakcji oraz regularne audyty wewnętrzne to podstawowe kroki, które mogą pomóc w zabezpieczeniu firmy przed tego typu oszustwami. Pamiętajmy, że w walce z karuzelą VAT-owską liczy się każda, nawet najdrobniejsza, staranność. 

W przypadku wątpliwości oraz sporów z administracją skarbową zachęcamy do kontaktu z Areti, gdzie doświadczeni prawnicy chętnie udzielą wsparcia. Sprawy karuzel podatkowych są szczególnie zawiłe, a ich konsekwencje mogą być dramatyczne dla budowanej wiele lat firmy przedsiębiorcy.

/Autor

Działalność nierejestrowana a podatki. Co musisz wiedzieć?

,

Kontynuując nasz cykl artykułów dotyczących działalności nierejestrowanej dzisiaj chcielibyśmy skupić się na zagadnieniu dotyczącym zobowiązań publicznoprawnych, które mamy w związku z prowadzeniem działalności nierejestrowanej. Czy będąc na działalności nierejestrowanej musimy odprowadzać składki na ZUS? Co z VAT-em? Czy mamy obowiązek odprowadzać podatek dochodowy w związku z osiąganiem dochodów z działalności nierejestrowanej? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w tym artykule!

Spis treści:

  1. Działalność nierejestrowana a ZUS
  2. Działalność nierejestrowana w podatek dochodowy
  3. Działalność nierejestrowana w podatek VAT
  4. Dokumentacja sprzedaży
  5. Podsumowanie

Działalność nierejestrowana a ZUS

Osoba fizyczna, która prowadzi działalność nierejestrowaną nie ma obowiązku odprowadzania jakichkolwiek składek ZUS, zarówno społecznych czy zdrowotnych. Nie podlega bowiem obowiązkowi rejestracyjnemu. Osoba prowadząca tego typu działalność nie ma obowiązku rejestracji do ubezpieczeń ani nie składa żadnych deklaracji ZUS.

Działalność nierejestrowana a podatek dochodowy

Prowadzenie działalności nierejestrowanej nie zwalnia z obowiązku odprowadzania podatku dochodowego z tytułu osiąganych dochodów. Przychody uzyskiwane z tego tytułu nie są zwolnione od podatku.

Należy mieć na względzie, że w związku z tym, iż działalność nierejestrowana nie jest działalnością gospodarczą, osoba ją prowadząca nie odprowadza okresowych (miesięcznych lub kwartalnych) zaliczek na podatek dochodowy.

Osiągnięte przychody oraz poniesione koszty uzyskania przychodów z tytułu prowadzenia działalności nierejestrowanej podatnik wykazuje w zeznaniu rocznym PIT-36 w specjalnie przeznaczonym to tego celu wierszu : „Działalność nierejestrowana, określona w art. 20 ust. 1ba ustawy”. Przychody te są bowiem opodatkowane wg skali podatkowej (12%, 32%).

Podatek VAT a działalność nierejestrowana

W przedmiocie dokumentowania sprzedaży, nawet w przypadku działalności nierejestrowanej, należy odnieść się do definicji działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT. Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Mając na względzie wyżej przytoczoną  definicję działalności gospodarczej należy zwrócić również uwagę na definicję podatnika, którą określa art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie z jego treścią: Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. 

Analizując kwestię podatku VAT w działalności nierejestrowanej warto zwrócić uwagę na dokumentowanie sprzedaży w omawianym rodzaju działalności. 

W sytuacji, gdy  osoba prowadząca działalność nierejestrowaną dokonuje sprzedaży na rzecz osób prywatnych oraz rolników ryczałtowych, należy ustalić czy w tym przypadku nie jest wymagane posiadanie kasy fiskalnej i rejestrowania na niej tych transakcji. Natomiast gdy osoba prowadząca działalność nierejestrowaną korzysta ze zwolnienia z kasy fiskalnej, sprzedaż na rzecz osób prywatnych lub rolników ryczałtowych można ujmować w ewidencji sprzedaży bezrachunkowej. 

W przypadku współpracy z firmami sprzedaż należy udokumentować fakturą – fakturą bez VAT w przypadku podmiotów zwolnionych z VAT, fakturą VAT w przypadku podatników VAT.  

W sytuacji, gdy nabywcą jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, tutaj co do zasady istnieje obowiązek wystawienia faktury tylko na wyraźną prośbę nabywcy. Jednak ze względów praktycznych mimo zwolnienia z kasy fiskalnej można całą sprzedaż dokumentować fakturami, nawet mimo braku wyraźnej prośby nabywcy.

Działalność nierejestrowana może korzystać ze zwolnienia z VAT, np. ze względu na limit obrotów określonego w art. 113 ust 1 Ustawy o podatku od towarów i usług, gdzie wskazano, że zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. 

Dokumentacja sprzedaży

Korzystając ze zwolnienia z VAT ze względu na limit, podatnik dokumentuje swoją sprzedaż poprzez wystawienie faktury bez VAT. Faktura bez VAT powinna zawierać takie elementy jak: datę wystawienia, numer kolejny, imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy, nazwę (rodzaj) towaru lub usługi, miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług, cenę jednostkową towaru lub usługi, kwotę należności ogółem.

Korzystając ze zwolnienia z VAT, dodatkowo osoba prowadząca działalność nierejestrowaną powinna prowadzić uproszczony rejestr sprzedaży.  Do jego podstawowych elementów należy zaliczyć: liczbę porządkową, datę sprzedaży, numer dokumentu sprzedaży, wartość sprzedaży, wartość sprzedaży narastająco. Ewidencję taką można również wzbogacić o dane kontrahenta. Dodatkowo może być ona prowadzona w formie papierowej.

Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną, która nie może korzystać ze zwolnienia z VAT przede wszystkim ze względu na to, że wykonuje typ działalności bezwzględnie zobowiązujący ją do bycia czynnym podatnikiem VAT jest zobligowana  dokonywać dokumentacji sprzedaży fakturami VAT. Dodatkowo należy podkreślić, iż czynny podatnik VAT zobowiązany jest do: prowadzenia rejestrów VAT sprzedaży oraz zakupów, składania deklaracji VAT za okresy miesięczne w formie elektronicznej).

Należy mieć na względzie, aby prawidłowo dokonać rozliczeń w zakresie podatku VAT, co związane jest z posiadaniem Numeru Identyfikacji Podatkowej NIP. W przypadku gdy osoba prowadząca działalność nierejestrowaną nie posiada NIP-u, powinna wystąpić o jego przyznanie, składając w urzędzie skarbowym druk NIP-2.

Podsumowanie

W artykule omówiliśmy zobowiązania publicznoprawne związane z prowadzeniem działalności nierejestrowanej w Polsce, skupiając się na kwestiach dotyczących składek ZUS, podatku dochodowego oraz VAT. Poniżej krótkie podsumowanie.

ZUS

Osoby prowadzące działalność nierejestrowaną nie mają obowiązku odprowadzania składek na ZUS, ponieważ nie podlegają obowiązkowi rejestracyjnemu ani ubezpieczeniowemu.

Podatek dochodowy

Pomimo że działalność nierejestrowana nie wymaga comiesięcznego odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy, osiągnięte przychody muszą być wykazane w rocznym zeznaniu PIT-36 i są opodatkowane według skali podatkowej (12%, 32%).

VAT

Osoby prowadzące działalność nierejestrowaną mogą korzystać ze zwolnienia z VAT, jeśli ich roczny obrót nie przekracza 200 000 zł. W przypadku sprzedaży na rzecz firm muszą wystawiać faktury, a dla osób prywatnych tylko na ich wyraźne życzenie. Sprzedaż na rzecz osób prywatnych może być dokumentowana w ewidencji sprzedaży bezrachunkowej lub za pomocą faktur. W niektórych przypadkach może być konieczne posiadanie kasy fiskalnej.

Dokumentacja sprzedaży

Dla osób korzystających ze zwolnienia z VAT wystarczające jest prowadzenie uproszczonej ewidencji sprzedaży. Jeśli działalność wymaga rejestracji jako podatnik VAT, konieczne jest prowadzenie pełnej dokumentacji VAT, w tym rejestrów VAT sprzedaży i zakupów oraz składanie deklaracji VAT.

Jeśli interesuje Cię temat działalności nierejestrowanej koniecznie sprawdź nasze poprzednie artykuły!

Sprzedaż bez działalności gospodarczej. Czy jest możliwa?

Działalność nierejestrowana a RODO.

/Autor

Jaką formę opodatkowania wybrać na start działalności gospodarczej?

Rozpoczęcie działalności gospodarczej to ekscytujący moment, pełen wyzwań i możliwości. Jednym z kluczowych elementów, który wymaga szczególnej uwagi, jest wybór formy opodatkowania. Decyzja ta może mieć znaczący wpływ na Twoje finanse, dlatego warto dokładnie rozważyć wszystkie dostępne opcje. W niniejszym wpisie przybliżymy różne formy opodatkowania dostępne w Polsce i omówimy, na co warto zwrócić uwagę przy ich wyborze. Ponadto omówimy pokrótce spory z administracją skarbową zaistniałe w tematyce wyboru formy opodatkowania.

Spis treści:

  1. Omówienie form opodatkowania działalności gospodarczej
  2. Jak wybrać odpowiednią formę opodatkowania
  3. Zmiana formy opodatkowania
  4. Podsumowanie

Omówienie form opodatkowania działalności gospodarczej

  1. Opodatkowanie na zasadach ogólnych (skala podatkowa)
    • Opis: Jest to podstawowa forma opodatkowania, gdzie podatek dochodowy obliczany jest na podstawie skali podatkowej. Stawki wynoszą 12% dla dochodów do 120 000 zł rocznie i 32% dla dochodów powyżej tej kwoty.
    • Zalety:
      • możliwość korzystania z ulg podatkowych i odliczeń,
      • progresywna skala podatkowa może być korzystna przy niższych dochodach.
    • Wady:
      • obowiązek prowadzenia Księgi Przychodów i Rozchodów,
      • wyższe stawki podatkowe przy wysokich dochodach.
  2. Podatek liniowy
    • Opis: Podatek liniowy to stała stawka 19% niezależnie od wysokości dochodów.
    • Zalety:
      • prosta kalkulacja podatku,
      • korzystne dla osób o wysokich dochodach.
    • Wady:
      • brak możliwości korzystania z wielu ulg podatkowych,
      • brak możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem,
      • przy dochodach do 120 000 zł rocznie stawka podatku jest wyższa niż przy zasadach ogólnych.
  3. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
    • Opis: Podatek obliczany jest od przychodu (bez uwzględnienia kosztów jego uzyskania), według określonych stawek w zależności od rodzaju działalności (od 2% do 17%).
    • Zalety:
      • prostsza forma księgowości (ewidencja przychodów),
      • możliwość płacenia niższego podatku przy niższych kosztach działalności.
    • Wady:
      • brak możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodu,
      • konieczność precyzyjnego ustalenia rodzaju prowadzonej działalności, gdyż od tego zależy właściwa stawka podatkowa,
      • ograniczenia w niektórych rodzajach działalności.

Jak wybrać odpowiednią formę opodatkowania?

Wybór odpowiedniej formy opodatkowania zależy od wielu czynników, takich jak:

  • Rodzaj i skala działalności: niektóre formy opodatkowania są bardziej korzystne dla małych działalności, inne dla dużych.
  • Przewidywane dochody: przy wysokich dochodach często korzystniejszy jest podatek liniowy, natomiast przy niskich dochodach bardziej opłacalna może być skala podatkowa.
  • Możliwość korzystania z ulg podatkowych: jeśli planujesz korzystać z ulg, np. na dzieci, rehabilitacyjnych czy z tytułu wydatków na cele mieszkaniowe, lepsza będzie skala podatkowa.
  • Koszty prowadzenia działalności: przy niektórych formach prowadzenia działalności nie można odliczyć kosztów uzyskania przychodów. Jeżeli w swojej działalności masz wysokie koszty uzyskania przychodów unikaj np. ryczałtu, gdyż w tej formie opodatkowania nie można ich odliczyć.

Zmiana formy opodatkowania

Wybór formy opodatkowania choć bardzo istotny, to jednak nie jest ostateczny. W trakcie prowadzenia działalności gospodarczej możesz zmienić formę opodatkowania. Należy jednak pamiętać o wymogach formalnych. Zmianę należy dokonać na formularzu CEIDG-1 w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnięto pierwszy przychód. Najczęściej będzie to 20 luty. Należy pamiętać, że termin ten jest nieprzywracalny, nawet jeżeli jego przekroczenie nastąpiło bez  Twojej winy. Formularz należy złożyć do swojego, właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Możesz to również zrobić przez internet – konto przedsiębiorcy na www.biznes.gov.pl. Oświadczenie o zmianie formy opodatkowania należy złożyć na “wniosku o zmianę danych firmy”. Oczywiście oświadczenie o zmianie formy opodatkowania możesz złożyć również w formie tradycyjnej, pisemnej. 

Podsumowanie

Wybór formy opodatkowania to kluczowa decyzja, którą warto podjąć po dokładnym przeanalizowaniu wszystkich za i przeciw. Pamiętaj, że forma opodatkowania może być zmieniona w kolejnych latach działalności, jednak zmiana ta jest ograniczona przepisami prawa podatkowego. Prawidłowy wybór formy opodatkowania jest bardzo istotny, gdyż ostatnimi czasy jest to istotny przedmiot sporów z administracją skarbową. Jeżeli urząd skarbowy nie uznał twojego wyboru formy opodatkowania, zgłoś się do ARETI – jesteśmy gotowi Ci pomóc.

O wszystkich formach opodatkowania, ale również o innych istotnych kwestiach dla osób rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej dowiesz się ze szkolenia przygotowanego przez zespół ARETI – Biznes na start! Zachęcamy do śledzenia naszych social mediów. Już niebawem więcej informacji.

/Autor

Coraz więcej kontroli podatkowych. Czy jest się czego obawiać?

Polska pomału wychodzi z kryzysu pandemicznego, co widać również w statystykach przeprowadzanych kontroli przez administrację skarbową. Zaprezentowane niedawno oficjalne dane Ministerstwa Finansów potwierdzają zwyżkowy trend liczby czynności kontrolnych. Niestety coraz większa liczba kontroli uderza przede wszystkich w przedsiębiorców.

Spis treści:

  1. Oficjalne dane Ministerstwa Finansów
  2. Jaki podatek jest najczęściej kontrolowany?
  3. Czy planowane są zmiany usprawniające przebieg kontroli?
  4. Podsumowanie

Oficjalne dane Ministerstwa Finansów

Z danych udostępnionych przez Ministerstwo Finansów wynika, że w roku 2023 doszło do znaczącego wzrostu liczby przeprowadzanych kontroli celno-skarbowych, co stanowi istotny punkt odniesienia w kontekście zarówno polityki finansowej państwa, jak i działań administracji podatkowej. Dane udostępnione przez Ministerstwo Finansów ujawniły imponujący skok o 117,4 procent, co przekłada się na 9051 przeprowadzonych kontroli, w kontraście do 4163 w roku poprzednim. Są to oficjalne dane administracji skarbowej. Przeprowadzone kontrole przełożyły się na wykrycie nieprawidłowości podatkowych o wartości niemalże 5 miliardów złotych, co świadczy o zdecydowanym zwiększeniu aktywności w identyfikowaniu potencjalnych nadużyć podatkowych. 

W związku ze zwiększonymi potrzebami Skarbu Państwa Krajowa Administracja Skarbowa zdecydowała o zintensyfikowaniu działań kontrolnych w celu sprawdzenia prawidłowości rozliczeń podatkowych i dochodzenia należnych wpływów do budżetu.

Jaki podatek jest najczęściej kontrolowany?

Jednym z istotnych aspektów zwiększonej liczby kontroli było utworzenie wyspecjalizowanego zespołu, który miał skoncentrować się na eliminacji wyłudzeń w podatku od towarów i usług, a także w podatku akcyzowym. To właśnie w tym obszarze podatkowym doszło do zdecydowanego zaostrzenia intensywności działań kontrolnych. Jednocześnie należy zauważyć i podkreślić, że nadal jedną z głównych bolączek związanych z kontrolami podatników jest fakt, że zdecydowana większość kontroli celno-skarbowych trwa ponad rok, co stanowi istotne utrudnienie dla podatników, w szczególności przedsiębiorców. Problem ten choć podnoszony w środowisku prawniczym od lat nadal nie spotkał się z adekwatną odpowiedzią ze strony służb skarbowych.

Jednocześnie nowoczesne narzędzia informatyczno-analityczne jakimi posługuje się administracja skarbowa prowadzi do zwiększenia odsetku „trafionych” kontroli. Dane te również potwierdzają, że organy administracji skarbowej są coraz lepiej przygotowane do działań kontrolnych. Coraz częściej urzędnicy skarbowi na etapie analizy przed wszczęciem działań kontrolnych mają dokładny obraz sprawy i wiedzą jakich nieprawidłowości należy poszukiwać. Z punktu widzenia podatników taka sytuacja przekłada się na zwiększenie trudności obrony swojego stanowiska podatkowego. Jednak z innej strony, coraz rzadziej kontrole mają charakter przypadkowy i nakierowany na znalezienie jakichkolwiek nieprawidłowości. 

Najczęstszymi przedmiotami kontroli są zasadność zwrotów podatków, szczególnie VAT-u, oraz określanie rzeczywistych dochodów podatnika przez ustalenie poprawności zastosowania kosztów uzyskania przychodu. Niemniej jednak wciąż istnieje potrzeba jasnych i zrozumiałych wytycznych dla podatników, aby ułatwić im przestrzeganie przepisów podatkowych. Nadal zatem podstawowym problemem z jakim borykają się podatnicy jest kwestia niejasności oraz niestałości interpretacji przepisów podatkowych.

Czy planowane są zmiany usprawniające przebieg kontroli?

Niejako w odpowiedzi na problem przedłużających się kontroli swój pomysł przedstawił były już Minister Rozwoju i Technologii, Krzysztof Hetman. W ramach nowelizacji ustawy deregulacyjnej pojawił się pomysł skrócenia czasu kontroli w najmniejszych firmach z 12, do 6 dni. W innym naszym wpisie opisywaliśmy kwestię długości trwania kontroli przedsiębiorców, zgodnie z ustawą Prawo przedsiębiorców. Pomysł byłego Ministra Rozwoju i Technologii należy ocenić jako krok w kierunku ułatwienia prowadzenia działalności gospodarczej i zmniejszenia obciążeń administracyjnych dla przedsiębiorców. Natomiast należy mieć na uwadze, że w ostatnich dniach doszło do zmian na stanowisku Ministra Rozwoju i Technologii. W związku z tym należy trzymać rękę na pulsie, czy do realizacji pomysłu ministra Krzysztofa Hetmana rzeczywiście dojdzie. Z naszej strony możemy zapewnić, że zespół ARETI będzie pilnować tej sprawy i o każdej zmianie będziemy was informować.

Podsumowanie

Podsumowując, wzrost liczby kontroli celno-skarbowych w 2023 roku stanowi odpowiedź na wyzwania finansowe i podatkowe, przed którymi stoi Polska. Jednakże nadal istnieją wyzwania związane z czasem trwania kontroli oraz potrzeba zapewnienia bardziej klarownych wytycznych dla podatników.

Powyższa analiza wskazuje, że intensyfikacja kontroli celno-skarbowych jest istotnym narzędziem walki z nadużyciami podatkowymi oraz zwiększenia wpływów budżetowych. Jednocześnie istnieje potrzeba dalszych działań mających na celu usprawnienie procesów kontrolnych, zwłaszcza poprzez skrócenie czasu ich trwania i zapewnienie klarownych wytycznych dla podatników.

W przypadku wszczęcia kontroli przez administrację skarbową zachęcamy do kontaktu z ARETI. Nasz doświadczony i wykwalifikowany zespół dopełni wszelkiej staranności, aby Państwu pomóc w trudnej i stresującej procedurze kontroli podatkowej.

/Autor

Indywidualna interpretacja podatkowa – czy warto ją uzyskać?

Prawdopodobnie każdy podatnik, a już z pewnością podatnik prowadzący działalność gospodarczą, słyszał kiedyś o interpretacji podatkowej. Jest to instytucja, która przez lata obrosła wieloma legendami. Niektórzy uważają, że jest tarczą ochronną w niepewnym środowisku prawa podatkowego, inni traktują ją jako narzędzie potwierdzające zgodność z prawem podatkowym ich wcześniejszych działań, jeszcze inni zgłaszają się o nie, bo nie mają pewności czy ich interpretacja przepisów podatkowych jest poprawna. Na pytania czym jest interpretacja podatkowa, jak ją uzyskać, czy chroni podatników przed negatywnymi konsekwencjami oraz na wiele innych pytań postaramy się udzielić odpowiedzi w dzisiejszym artykule. 

Spis treści:

  1. Co to jest indywidualna interpretacja podatkowa? Kto ją wydaje?
  2. Jak uzyskać indywidualną interpretację podatkową? Procedura, krok po kroku.
  3. Jaką opłatę należy wnieść za interpretację podatkową?
  4. Czy interpretacja podatkowa jest wiążącą?
  5. Jaka jest moc ochronna interpretacji podatkowej?
  6. Czy można się odwołać od interpretacji podatkowej? Procedura odwoławcza.
  7. Podsumowanie

Co to jest indywidualna interpretacja podatkowa? Kto ją wydaje?

Indywidualna interpretacja podatkowa to rodzaj wyjaśnienia przepisów podatkowych, które jest wydawane na wniosek podatnika przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Reguluje to ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 z późn. zm.), a dokładnie art. 14b i nast. Interpretacja podatkowa może zostać wydana w sprawie zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych. We wniosku o wydanie interpretacji podatkowej, należy precyzyjnie wskazać czy dotyczy on zdarzeń przyszłych czy zaistniałego stanu faktycznego. Nie należy mylić interpretacji podatkowej z obowiązującymi przepisami, gdyż nie jest to dodatkowe źródło prawa. Nie zobowiązuje ono podatników oraz organów podatkowych do określonego działania. Ich głównym celem jest udzielenie podatnikowi jasnego wyjaśnienia, czy poprawnie zrozumiał konkretne przepisy podatkowe, zwłaszcza jeśli chodzi o korzystanie z ulg podatkowych czy innych korzystnych dla podatników rozwiązań.

Jak uzyskać indywidualną interpretację podatkową? Procedura, krok po kroku.

Indywidualna interpretacja podatkowa wydawana jest tylko i wyłącznie na wniosek zainteresowanego podatnika, który musi zostać złożony na specjalnie do tego przygotowanym formularzu – ORD-IN. W tym wniosku podatnik powinien w sposób wyczerpujący przedstawić stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe. Ponadto powinien przedstawić własne stanowisko zawierające ocenę prawną opisanego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Nie można również pominąć we wniosku przedstawienia jak najbardziej konkretnego pytania, które powinno odnosić się do stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego oraz stanowiska wyrażonego przez wnioskodawcę. Elementy te są konieczne do wydania interpretacji podatkowej, gdyż można powiedzieć, że sprowadza się ona do oceny przez organ administracji skarbowej stanowiska podatnika.

Wniosek może zostać złożony bądź w formie elektronicznej, bądź w formie tradycyjnej. Do wniosku można załączyć istotne dla sprawy dokumenty. Należy również dołączyć dowód uiszczenia opłaty za wydanie interpretacji podatkowej. O samej opłacie przeczytasz poniżej. 

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej co do zasady ma 3 miesiące na wydanie interpretacji. W praktyce, dosyć często zdarza się, że podatnik jest  proszony o dodatkowe informacje bądź doprecyzowanie swojego stanowiska, co naturalnie opóźnia proces analizy przez Krajową Informację Skarbową (KIS). Czas związany z uzupełnieniem wniosku nie jest wliczany do podstawowego czasu 3 miesięcy. Warto podkreślić, że jeśli KIS nie wyda interpretacji w przewidzianym terminie, można to traktować jako uznanie, że podatnik miał rację – jest tak zwaną „milczącą interpretacją”.

W tym miejscu warto wspomnieć, że interpretacja podatkowa nie jest wydawana w sprawie, która jest przedmiotem postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej. Liczy się stan na chwilę składania wniosku o interpretację podatkową.

Jaką opłatę należy wnieść za interpretację podatkową?

W momencie publikacji tego artykułu opłata za otrzymanie indywidualnej interpretacji podatkowej wynosi 40 złotych. Należy podkreślić, że jeżeli w jednym wniosku o wydanie interpretacji podatkowej zostanie przedstawionych kilka stanów faktycznych lub zdarzeń przyszłych, wówczas opłata ta będzie wynosić wielokrotność kwoty 40 zł. W takiej sytuacji opłata 40 zł pobierana jest od każdego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego.

Czy interpretacja podatkowa jest wiążąca?

Jak wspomnieliśmy powyżej interpretacja podatkowa nie jest dodatkowym źródłem prawa, zatem nie jest wiążąca dla podatnika. Tym samym podatnik może, ale nie musi się do niej zastosować. Należy ją raczej traktować jako pewną opinię Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) w danej sprawie, która w określonych warunkach pełni funkcję ochronną. Jednak ta ochrona dotyczy wyłącznie opisanego w interpretacji stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Jeśli ten stan ulegnie później zmianie, bądź organ podatkowy stwierdzi różnice w rzeczywistych rozliczeniach podatnika (nawet w drobnych szczegółach), funkcja ochronna interpretacji może nie być już tak skuteczna. Niestety z taką sytuacją spotykamy się w praktyce coraz częściej i stanowi to dodatkowy przedmiot sporu z administracją skarbową.

Jaka jest moc ochronna interpretacji podatkowej?

Na podstawie art. 14k Ordynacji podatkowej, zastosowanie się do indywidualnej interpretacji przed jej modyfikacją, ogłoszeniem wygaśnięcia, bądź przed dostarczeniem organowi podatkowemu odpisu prawomocnego postanowienia sądu administracyjnego, które unieważniło daną interpretację, nie powinno wywoływać negatywnych skutków dla podatnika. Podobnie w przypadku nieuwzględnienia interpretacji podatkowej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej. Natomiast zakres ochrony jest zależny od momentu doręczenia interpretacji podatkowej podatnikowi. W przypadku gdy skutki podatkowe związane ze zdarzeniem, któremu odpowiada stan faktyczny będący przedmiotem interpretacji, miały miejsce przed doręczeniem interpretacji indywidualnej, zastosowanie się do niej nie zwalnia z obowiązku zapłaty podatku. W takim wypadku ochrona zostaje ograniczona do odpowiedzialności karnej skarbowej oraz odsetek od zaległości podatkowych. Natomiast w sytuacji, gdy interpretacja podatkowa zostaje doręczona przed wystąpieniem skutków podatkowych, ochrona obejmuje odpowiedzialność karną skarbową oraz zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku i odsetek od zaległości podatkowych. Zatem w tym drugim przypadku ochrona jest pełniejsza.

Czy można się odwołać od interpretacji podatkowej? Procedura odwoławcza.

Podatnik może nie zgodzić się z treścią wydanej interpretacji podatkowej. W takiej sytuacji może złożyć skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Ma na to 30 dni i wiąże się to z wniesieniem opłaty w wysokości 200 zł. Można jednak wnioskować do sądu o zwolnienie z tej opłaty, w określonych przypadkach.

Podsumowanie

Interpretacja podatkowa, choć nadal ma doniosłe znaczenie prawne, to jednak coraz częściej można spotkać się z odmową jej wydania. Oficjalne statystyki Ministerstwa Finansów wskazują, że każdego roku takich przypadków przybywa. Ponadto powracają dyskusje nad zmianą instytucji interpretacji podatkowych, poprzez ich ograniczenie np. czasowe. Cały zespół Areti nieustannie śledzi tą problematykę, aby być na bieżąco z wszelkimi zmianami. Analizując zasadność wnioskowania o interpretację należy mieć również na uwadze, że nie zawsze ubieganie się o interpretację podatkową jest zasadne. W przypadku, gdy istnieje prawdopodobieństwo otrzymania negatywnej interpretacji należy indywidualnie rozważyć czy w takiej sytuacji nie będzie korzystniejsze zaniechanie takiego działania. 

Mamy doświadczenie w uzyskiwaniu pozytywnych interpretacji podatkowych, co pozwala nam przygotować wnioski o interpretację z dużą precyzją. Jeśli szukasz profesjonalnego wsparcia w procesie ubiegania się o indywidualną interpretację podatkową, skontaktuj się z nami już teraz! Jesteśmy gotowi pomóc.

/Autor

Kontrola celno-skarbowa. Wszystko co musisz o niej wiedzieć.

Spis treści

  1. Czy kontrola celno-skarbowa to kontrola podatkowa?
  2. Kontrola celno-skarbowa
  3. Miejsce prowadzenia kontroli
  4. Uprawnienia kontrolujących
  5. Uprawnienia kontrolowanego
  6. Obowiązki kontrolowanego
  7. Protokół z kontroli
  8. Czas trwania kontroli celno-skarbowej
  9. Zasady prowadzenia kontroli celno-skarbowej
  10. Zakończenie kontroli celno-skarbowej, ale czy to aby na pewno koniec sprawy?

Czy kontrola celno-skarbowa to kontrola podatkowa?

Kontrola celno-skarbowa jest stosunkowo nowym instrumentem weryfikacji różnego rodzaju obowiązków publiczno-prawnych. Kontrolę celno-skarbową należy odróżnić od kontroli podatkowej prowadzonej na podstawie zupełnie innych przepisów. Nie obejmuje ona jedynie przestrzegania przepisów prawa podatkowego, chociaż w praktyce są to najczęściej spotykane rodzaje kontroli celno-skarbowych. 

Z uwagi na obszerność artykułu przedstawimy przebieg kontroli celno-skarbowej na przykładzie kontroli obejmującej przestrzeganie przepisów prawa podatkowego. Poniższy opis będzie miał charakter skrócony, ale nie pominiemy żadnego najistotniejszego elementu.

Kontrola celno-skarbowa 

Zatem po kolei, opis przebiegu kontroli zaczniemy chronologicznie od jej wszczęcia. Wszczęcie kontroli celno-skarbowej następuje z urzędu i co do zasady na podstawie upoważnienia udzielonego kontrolującemu. Jedynie w przypadku konieczności niezwłocznego przeprowadzenia kontroli jest ona wszczynana na podstawie legitymacji służbowej. Kontrola zostaje wszczęta w momencie doręczenia upoważnienia kontrolowanemu. Od tego też momentu podatnik może złożyć korekty deklaracji w zakresie objętym kontrolą. Przy czym kontrolowany ma na to jedynie 14 dni od dnia doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej. 

Miejsce prowadzenia kontroli

Kontrola celno-skarbowa może być prowadzona w urzędzie celno-skarbowym, w siedzibie kontrolowanego, w miejscu prowadzenia lub przechowywania ksiąg podatkowych oraz w każdym innym miejscu związanym z prowadzoną przez kontrolowanego działalnością, w tym w lokalu mieszkalnym lub w miejscach, w których mogą się znajdować urządzenia, towary lub dokumenty dotyczące tych urządzeń, towarów lub czynności podlegających kontroli. Czynności kontrolne mogą być również wykonywane w innych urzędach obsługujących organy KAS.

Podkreślić należy, że naczelnik urzędu celno-skarbowego może prowadzić kontrolę celno-skarbową na terenie całej Polski. W związku z tym pracownicy urzędu kontroli celno-skarbowej mogą kontrolować podatników pochodzących z zupełnie innej części Polski.

Uprawnienia kontrolujących

W trakcie kontroli celno-skarbowej upoważnieni przedstawiciele administracji skarbowej mają bardzo szerokie uprawnienia. W tym miejscu wymienię przykładowo jedynie najważniejsze i najczęściej wykorzystywane.

Kontrolujący mają prawo m.in.:

– swobodnie poruszać się po terenie kontrolowanej jednostki organizacyjnej bez potrzeby uzyskiwania przepustki;

– żądać udostępniania akt, ewidencji, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli celno-skarbowej oraz do sporządzania z nich odpisów, kopii, wyciągów, notatek, wydruków i udokumentowanego pobierania danych w postaci elektronicznej oraz do żądania przekazania w postaci elektronicznej całości lub części ksiąg podatkowych oraz dowodów księgowych za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznych nośnikach danych w przypadku prowadzenia ksiąg podatkowych przy użyciu programów komputerowych;

– wstępu, przebywania i poruszania się na gruncie oraz w budynku, lokalu lub innym pomieszczeniu kontrolowanego; 

– dokonywania oględzin; 

–  legitymowania lub ustalania w inny sposób tożsamości osób, jeżeli jest to niezbędne na potrzeby kontroli; 

– przesłuchiwania kontrolowanego lub świadków; 

– przeszukiwania lokali, w tym lokali mieszkalnych, innych pomieszczeń i miejsc oraz rzeczy, w tym z użyciem urządzeń technicznych i psów służbowych; 

– zasięgania opinii biegłych; 

– zabezpieczania zebranych dowodów.

Powyżej zostały wymienione najważniejsze uprawnienia kontrolujących, które są najczęściej wykorzystywane w trakcie kontroli prowadzonych w zakresie przestrzegania przepisów prawa podatkowego. 

Uprawnienia kontrolowanego

Kilka zdań o uprawnieniach kontrolowanego. Najważniejszym uprawnieniem kontrolowanego w trakcie kontroli celno-skarbowej jest prawo tzw. inicjatywy dowodowej. Oznacza to ni mniej ni więcej, jak prawo do zgłaszania wniosków o przeprowadzenie dowodów korzystnych z punktu widzenia podatnika. Co do zasady warto z niego korzystać w trakcie kontroli celno-skarbowej, jednak konkretna taktyka prowadzenia sprawy musi brać pod uwagę specyfikę przedmiotu objętego kontrolą oraz uwzględniać chociażby działania podejmowane przez organ. 

Kontrolowany może również brać czynny udział w przeprowadzaniu dowodów. Przykładowo kontrolowany ma prawo brać udział w przesłuchaniu świadków i zadawać w jego trakcie pytania. Uprawnienie do aktywnego uczestnictwa w przeprowadzaniu dowodów powinno być zawsze wykorzystywane przez kontrolowanego. Zaniechanie uczestnictwa w przeprowadzaniu dowodu nie może być argumentem przemawiającym za powtórzeniem czynności dowodowej.

W trakcie kontroli celno-skarbowej prowadzone są akta kontroli. Kontrolowany ma dostęp do całych akt sprawy i może sporządzać z nich notatki, odpisy oraz sporządzać kopie przy wykorzystaniu własnych przenośnych urządzeń – czyli wykonywać zdjęcia akt. Warto korzystać z tego uprawnienia, aby regularnie uzupełniać wiedzę o dokumentach zgromadzonych przez kontrolujących.

Obowiązki kontrolowanego

Kontrolowany ma również szereg obowiązków określonych w przepisach regulujących przebieg kontroli celno-skarbowej. Przede wszystkim musi:

1) umożliwić wgląd w dokumenty i ewidencje objęte zakresem kontroli celno-skarbowej w tym dokumenty handlowe, księgowe i finansowe, nawet jeżeli mają charakter poufny, w tym dokumenty elektroniczne;

1a) w przypadku prowadzenia ksiąg podatkowych przy użyciu programów komputerowych, przekazać w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej, o której mowa w art. 193a § 2 Ordynacji podatkowej, całość lub część ksiąg podatkowych oraz dowodów księgowych, objętych zakresem kontroli celno-skarbowej, za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznych nośnikach danych, wskazując rodzaj ksiąg podatkowych oraz okres, którego dotyczą; 

2) udzielać niezbędnej pomocy technicznej, jeżeli dokumenty lub ewidencje będące przedmiotem kontroli celno-skarbowej zostały sporządzone z zastosowaniem technik elektronicznego przetwarzania danych;

3) przedstawiać na żądanie urzędowe tłumaczenie na język polski dokumentów mających znaczenie dla kontroli celno-skarbowej, sporządzonych w języku obcym;

4) udostępniać towary, urządzenia oraz środki przewozowe oraz zapewnić dostęp do pomieszczeń oraz innych miejsc będących przedmiotem kontroli celno-skarbowej;

5) wydawać za pokwitowaniem towary lub dokumenty na czas trwania kontroli celno-skarbowej, jeżeli jest to niezbędne na potrzeby kontroli;

6) przeprowadzać na żądanie spis z natury w zakresie niezbędnym na potrzeby kontroli celno-skarbowej;

7) umożliwiać zbadanie towarów, surowców, półproduktów i wyrobów gotowych, w tym przez pobranie ich próbek;

8) udostępniać w niezbędnym zakresie środki łączności, a także inne urządzenia techniczne, jeżeli są one niezbędne do wykonania kontroli celno-skarbowej;

9) umożliwiać, nieodpłatnie, sporządzanie kopii i szkiców, filmowanie i fotografowanie oraz dokonywanie nagrań dźwiękowych;

10) zapewniać warunki do wykonywania czynności kontrolnych, w tym – w miarę posiadanych możliwości – samodzielne pomieszczenie odpowiednie do rodzaju wykonywanych czynności i miejsce do przechowywania dokumentów;

11) udzielać wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli celno-skarbowej.

Protokół z kontroli

Z czynności kontrolnych mających istotne znaczenie dla sprawy, w szczególności z:

1) oględzin,

2) zabezpieczenia dowodów,

3) przesłuchania kontrolowanego lub świadka,

4) przeszukania osoby,

5) przeszukania lokali, innych pomieszczeń, miejsc lub rzeczy,

6) kontroli dokumentów i ewidencji,

7) rewizji,

8) pobierania próbek towarów i wyrobów oraz ich badania

– sporządza się protokół. Protokół sporządza się tak, aby z jego treści wynikało, kto, kiedy, gdzie i jakich czynności kontrolnych dokonał, kto i w jakim charakterze był przy nich obecny, co i w jaki sposób w wyniku tych czynności ustalono i jakie uwagi zgłosiły obecne osoby.

Czas trwania kontroli celno-skarbowej

Odnośnie przebiegu kontroli celno-skarbowej podatnicy podnoszą często zarzut, że trwa ona już bardzo długo i utrudnia prowadzenie działalności gospodarczej. Pojawiają się argumenty, że istnieją limity czasu trwania kontroli u danego przedsiębiorcy, które zostały określone w ustawie Prawo przedsiębiorców. Niestety wspomniane wyżej limity trwania kontroli nie dotyczą kontroli celno-skarbowej. Zostało to wprost określone w ustawie o Krajowej administracji skarbowej. W związku z tym zarzut ten choć często podnoszony należy ocenić jako całkowicie nieuzasadniony. Kontrola celno-skarbowa nie jest ograniczona czasowo przepisami Prawa przedsiębiorców.

Zasady prowadzenia kontroli celno-skarbowej

Zasady prowadzenia kontroli celno-skarbowej możemy podzielić na zasady szczególne i ogólne.

Wśród zasad szczególnych można wyróżnić:

Zasadę zakazu żądania dokumentów, do których dostęp ma organ KAS

Organ KAS nie może żądać dokumentów i informacji, do których ma dostęp. Dzięki tej zasadzie organ prowadzący kontrolę celno-skarbową nie może żądać od kontrolowanego dokumentów, które może samemu pozyskać bądź, które są już w posiadaniu organu. W ten sposób podatnicy unikają przerzucania na nich obowiązku gromadzenia dokumentów i tym samym kontrola celno-skarbowa jest mniej absorbująca dla kontrolowanych.

Zasadę zakazu wykraczania kontroli poza zakres wskazany w upoważnieniu

Kontrolujący nie mogą podejmować czynności kontrolnych poza zakres sprawy wskazany precyzyjnie w upoważnieniu do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej. Zasada ta ma celu ochronę podatników przed nieograniczonym podejmowaniem czynności kontrolnych. 

Zasadę zakazu ponownej kontroli

Zasadniczo nie można wszcząć ponownej kontroli celno-skarbowej w zakresie spraw rozstrzygniętych ostatecznie w decyzji organu podatkowego.

Od tej zasady ustawodawca przewidział trzy wyjątki kiedy możliwe jest wszczęcie ponownej kontroli celno-skarbowej. Ma to miejsce jeżeli kontrola jest niezbędna dla przeprowadzenia postępowania w:

1) sprawie stwierdzenia nieważności, stwierdzenia wygaśnięcia, uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej lub wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną;

2) związku z uchyleniem lub stwierdzeniem nieważności decyzji przez sąd administracyjny;

3) sprawie stwierdzenia nadpłaty.

Zasadę prowadzenie kontroli celno-skarbowej na podstawie upoważnienia

Zasadniczo kontrolę celno-skarbową wszczyna się z urzędu na podstawie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli. 

Ustawodawca ustanowił trzy wyjątki kiedy kontrolujący mogą wszcząć kontrolę bez upoważnienia, okazując jedynie swoje legitymacje służbowe. Może to mieć miejsce w dwóch sytuacjach:

1) gdy występują podejrzenia, że nie są przestrzegane przepisy oraz okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne przeprowadzenie kontroli celno-skarbowej. Obie te przesłanki muszą zostać spełnione jednocześnie;

2) przy stałych kontrolach, w szczególności dotyczących kontroli na drogach lub w portach, kontroli wyrobów akcyzowych albo kontrolowania prawidłowości realizacji obowiązku ewidencjonowania obrotu za pomocą kas rejestrujących. W tym wypadku kontrole są wykonywane na podstawie okazywanych legitymacji służbowej oraz stałego upoważnienia do wykonywania kontroli.

Zasadę badania ryzyka wystąpienia nieprawidłowości

Kontrole celno-skarbowe, inne niż kontrole losowe lub wynikające z przepisów prawa, powinny uwzględniać ryzyko wystąpienia nieprawidłowości oraz ustalenie i ocenę środków niezbędnych do jego ograniczania.

Ryzyko oznacza prawdopodobieństwo i skutki wystąpienia naruszenia przepisów prawa.

Zasada ta oznacza wymóg sprawdzenia przed wszczęciem kontroli celno-skarbowej prawdopodobieństwa wystąpienia naruszenia przepisów prawa w zakresie objętym kontrolą. Dzięki temu można uniknąć wszczynania kontroli celno-skarbowych w sprawach, w których prawdopodobnie nie doszło do naruszenia prawa i tym samym unikania prowadzenia kontroli zbędnie utrudniających prowadzenie działalności gospodarczej.

Z kolei zasady ogólne kontroli celno-skarbowej to zasady określone w Ordynacji podatkowej, takie jak zasada legalizmu, zasada prowadzenia postępowania podatkowego w sposób budzący zaufanie, zasada prawdy obiektywnej czy zasada czynnego udziału stron.

Powyżej zostały wymienione jedynie te najważniejsze zasady regulujące sposób prowadzenia kontroli celno-skarbowej. Doktryna prawa podatkowego oraz orzecznictwo sądów administracyjnych uwzględniają również inne zasady, jednak jest ich tak wiele, iż należałoby im poświęcić osobny artykuł.

Zakończenie kontroli celno-skarbowej, ale czy to aby na pewno koniec sprawy?

Koniec kontroli celno-skarbowej, ale czy to koniec sprawy? Gdyby temat nie był bardzo poważny to można by zażartować posługując się kochanym przez część prawników, a nienawidzonym przez klientów stwierdzeniem – „to zależy”. Zakończenie kontroli celno-skarbowej rzeczywiście może być początkiem końca sprawy. Po doręczeniu wyniku kontroli celno-skarbowej, kontrolowany może (jeżeli zgadza się z ustaleniami kontroli celno-skarbowej) w terminie 14 dni od doręczenia wyniku złożyć korektę deklaracji podatkowych w zakresie objętym kontrolą. Wówczas będzie zobowiązany do uregulowania należności podatkowej. Po uiszczeniu podatku sprawa zostanie rzeczywiście zakończona.

Natomiast w przypadku gdy kontrolowany nie zgadza się z ustaleniami kontroli celno-skarbowej nie składa korekty deklaracji. Wówczas organ kontroli celno-skarbowej odczekuje 14 dni (termin na złożenie korekt deklaracji) plus zazwyczaj jeszcze kilka tygodni potrzebnych na obieg dokumentów i dokonuje przekształcenia kontroli celno-skarbowej w postępowanie podatkowe. W tym momencie zostaje wszczęte postępowanie podatkowe, prowadzone na podstawie przepisów ordynacji podatkowej, zmierzające do wydania decyzji podatkowej w oparciu m.in. o dokumenty zgromadzone w trakcie kontroli celno-skarbowej. Na tym etapie podatnik ma wszystkie uprawnienia strony postępowania podatkowego.      

Jednak postępowaniu podatkowemu poświęcimy osobny wpis na naszym blogu. Jest to tak obszerny temat można by o niej napisać niejedną książkę.

Już dzisiaj zapraszamy do śledzenia naszego bloga. Znajdziecie tam wpisy o najaktualniejszej tematyce prawnej, biznesowej i księgowej. Jeżeli wobec ciebie lub twojej firmy wszczęto kontrolę celno-skarbową, zapraszamy do kontaktu z nami. 

/Autor